11 december 2011

Midden onder ons…

Els Van Hove

Vandaag is het Gaudete zondag, Gaudete is het latijn voor weest verheugd. Weest verheugd omdat vandaag de komst van de Heer aangekondigd wordt. Wij zijn vandaag verheugd hier samen te zijn in de naam van de Heer die wij, Vader, Zoon en Heilige Geest noemen.

Wij beginnen deze viering met een zeer vrolijk lied uit onze zangbundel:
317 "De steppe zal bloeien".

Inleiding

Het is de gewoonte om tijdens de vieringen in de adventstijd een plek te geven aan de jaarlijkse campagne van welzijnszorg tegen armoede. Die is dit jaar opgebouwd rond de slogan “armoede is geen kinderspel” waarbij in het bijzonder de strijd tegen de armoede bij kinderen wordt beoogd. Brigitte heeft vorige zondag de campagne uitvoerig belicht, ik zal dat zeker niet opnieuw doen. We hebben straks wel opnieuw Robbie op bezoek en ik wil het ook wel even hebben over wat specifiek op deze derde adventszondag voorzien is. Het is vandaag de actiedag in de campagne waarbij tijdens alle vieringen in Vlaanderen wordt opgeroepen om een gulle bijdrage te leveren. Soms in collecte omslagen , anders per omhaling of overschrijving. Het verbindt ons vandaag in filosofenfontein met de bredere kerk en het lijkt wel of wij daardoor een vlechtwerk vormen dat een steviger draagvlak geeft aan de politieke en sociale doelstellingen van welzijnszorg.

De oproep tot actie sluit ook aan bij de lezing die we straks zullen horen, waarin de omstaanders, al dan niet gedoopten, aan Johannes de Doper vragen “wat moeten wij doen?”. Wat moeten wij doen? Is dit niet een verwijzing naar een soort van hiernumaals waarbij we ons streven naar het Goede concreter willen krijgen en in het hier en nu gesitueerd? Wij kunnen dus inderdaad geld geven. Anderzijds is er misschien toch ook iets meer mogelijk en nodig. Het mag dan al zijn dat financiële armoede bestreden moet bijven, misschien kunnen wij ook focussen op onze eigen, toegenomen, emotionele armoede, want zo zou ik het wegvallen van betrokkenheid op de ander, het miskennen van verbinding met de mensen om ons heen, eigenlijk willen duiden.

Geld geven én het wegwerken van emotionele armoede, een tweeluik hier en nu om een onrechtvaardige verdeling van middelen aan te pakken. Actiezondag in de welzijnzorgcampagne.
Onze lezing van vandaag gaat dus over Johannes de Doper.

211 "Het lied van de doper" (strofe 1 en 5 en 6)

We lezen de versie van onze lezing over Johannes de Doper uit de straatbijbel die enkele weken geleden het licht zag. Als knipoog naar de straatkinderen die gemakkelijk ook kinderen in armoede zijn. Het empatisch vermogen dat spreekt uit de hertaling (niet herinterpretatie) naar de taal van deze kinderen is een voorbeeld, zo lijkt me, van betrokkenheid, tegenpool van emotionele armoede…..

Uit de torrie van mattie (3:17)
Johnnyboy de Doper

Een man die johnnyboy heette, maakte noize in de woestijn van Judea. Zijn streetname was 'De Doper'. Niet omdat hij een hosselaar was, die dope verkocht. Ook niet omdat hijzelf zo dope was, ofsow. Maar hij doopte mensen met water. Hij doopte mensen in het water. Kopje onder. Daarmee lieten ze zien dat ze zich schoon wilden wassen van al hun fouten en een nieuw leven wilden beginnen.
Overal waar hij kwam, riep De Doper: “Maak een U-turn, want een nieuwe wereld is op komst! Jullie lopen op de verkeerde weg, peeps! Het koninkrijk van God komt eraan! A New World Order! Revolution is coming!”
Over deze man had de profeet Jesaja al geschreven: “Iemand schreeuwt in de woestijn: ‘Veeg de straten schoon, make way, want de messias komt eraan!’”
De Doper droeg simpele streetwear van kamelenhaar. Maar verder was deze man een soort kruising tussen een rastafari en zo'n into the wild type dat je weleens op Discovery ziet. Een survivor. Hij leefde van sprinkhanen en wilde honing, ik zweer het je vriend.
Uit alle steden en buurten kwamen de mensen naar De Doper. Zelfs helemaal uit de grote stad Jeruzalem. Wholla, ze stonden in de rij alsof de Media Markt faillissementsuitverkoop had. Ze lieten zich door hem dopen in een rivier. Die rivier heet de Jordaan (net als die buurt in Damsko). De peeps die zich lieten dopen, vertelden De Doper alle slechte dingen die ze hadden gedaan en alle fouten die ze hadden gemaakt. Ze wilden een nieuw leven beginnen.
Er kwamen ook religieuze leiders kijken. Toen De Doper hen zag, riep hij: “Slangen! Denken jullie dat je safe bent voor God? Jullie vinden jezelf omin goed, hè? Jullie vinden jezelf heel wat. Maar jullie zijn hypocriet. Als je zegt dat je bij God hoort, laat het dan zien in je leven. Practice what you preach! Ik doop met awa, maar na mij zal er een Man komen die doopt met vuur. Deze Man zal dopen met de heilige Geest. And He will judge you!” De Doper maakte geen fa2. Deze kill was doodserieus.
Toen kwam Jezus uit postcodegebied Galilea naar de Jordaan. Hij wilde door De Doper gedoopt worden. Maar De Doper zei: “U zou mij moeten dopen in plaats van ik U!” Jezus zei:: “Nee swa, doe het nou maarwant het is de wil van God.”
“Aight,” zei De Doper. Gelijk toen Jezus gedoopt was en uit het water omhoog kwam, ging de hemel open. De Geest van God kwam als een duif naar beneden. De duif ging op Jezus' schouder zitten. En uit de hemel klonk een stem: “Dit is mijn Zoon van wie Ik hou. Hij is de bom! Van Hem word ik omin blij.”

Bedenkingen bij de Evangelietekst

Het doet wat met een mens, zo’n viering voorbereiden. Er is dus echt wel veel te lezen en te vertellen over deze tekst. Het was toen ook een donkere tijd waarin de mensen op zoek waren naar zingeving en spiritueel wat op de dool waren. Enige gelijkenis met vandaag valt wel op. Er waren verschillende dopersbewegingen die opriepen tot gehoorzaamheid aan Gods wet. Jezus was getroffen door de verkondiging van Johannes, was er ook naartoe gereisd en ging in op diens appèl om zich te laten dopen. Het was een dopen om te ontsnappen aan Gods oordeel, een zogenaamde Metanoia doop. Oproep tot omkeer. Dit betekent eigenlijk NA-denken waardoor je van gedacht verandert en dit omkeren in denken ook leidt tot omkeren in doen. Het gaat om concrete daden – hier en nu...

En het had gekund dat niet Jezus met zijn beweging maar wel Johannes met zijn volgelingen de overhand zou hebben gekregen in de spirituele stroming die wij nu christendom noemen. Ze hadden veel gemeen maar verschilden eigenlijk wezenlijk. Niet alleen in hun kledij en hun culinaire voorkeuren, Jezus hield van tafelen met het betere wijntje erbij, Johannes at slakken en sprinkhanen en gelukkig ook een beetje honing. Er wordt overigens nogal wat getafeld in de bijbel en het gaat er ook vaak over voedsel. Johannes predikte in de woestijn en trok door zijn charismatisch optreden mensen naar zich toe, zo ook Jezus zelf overigens. Jezus predikte in de steden en trok zelf rond, hij zocht de mensen op. Waar Johannes oproept om het oordeel van God te vermijden en zich daartoe te laten dopen roept Jezus op tot het Rijk Gods.

De joden waren er toen van overtuigd dat zij in Gods plan de meest begunstigde natie waren. Johannes haalt die gedachte onderuit en vertelt hen dat ook zij aan het oordeel van God niet zullen ontsnappen. Hij was een onheilsprofeet en hij zag in God een strenge rechter. Jezus daarentegen focust op verblijdend nieuws en ziet God als heil voor de mens. Johannes was er van overtuigd dat hij slechts de voorloper was van de Heer. En met de Heer komt ook het oordeel, maar dat kon men met vertrouwen tegemoet zien op conditie dat men deelt met de medemens en zijn job doet zoals die moet gedaan worden. Eigenlijk zegt hij zoiets als : onderschat niet wat je kan bereiken, in je directe omgeving liggen mogelijkheden om Goed te doen, om mensen tot hun recht te brengen. Waar wij hier en nu kleine dingen Goed doen veranderen we de wereld. Actiezondag weet je nog wel..

Lied 221 "Omdat hij niet ver wou zijn"

Er is dus vanalles te vertellen bij onze lezing vandaag. Ik wil graag meegeven wat voor mij de kerngedachte is geworden. Ik ben in deze evangelietekst bij het lezen en herlezen eigenlijk steeds teruggekomen op de zin “Midden onder u…”, en we hebben dat zonet ook prachtig gezongen. Deze zin verwijst voor mij naar een Goddelijke aanwezigheid in de mens, onder de mensen en de uitnodiging daar naar op zoek te gaan. Evenzo kan ik die begrijpen als een verzoek om ook zelf mijn leven en gedrag in te richten rond het Goede en naar het Goede. Het brengt het Godsbeeld expliciet naar hier ipv daarboven en maakt het concreet hier en vandaag met aanspreking voor elke mens.

Dat deze ene zin "Midden onder u…" voor mij in dit verhaal centraal kwam te staan heeft ook te maken met een gebeuren hier in filosofenfontein. Tijdens een viering kwamen er een aantal onder ons getuigen over wat geloven voor hen betekende of inhield. Johan Fevery was één van hen. Wij herbeluisteren wat hij toen vertelde.

Tekst van Johan

Wat betekent geloven voor mij? Zoals zovelen ben ik opgegroeid in een gezin waar de christelijke spiritualiteit voorop stond, en in de studentenparochie heb ik zeer positieve levenservaringen gehad in de vele gesprekken met Seppe Yperman, Herman Servotte en zovele anderen. Ik probeer dan ook in de voetsporen te treden van die zeer bijzondere man, Jezus van Nazareth, de zichtbare uiting en duiding van Gods liefde voor de mensen. In tegenstelling tot de toen geldende gewoontes stelde Hij het welzijn van iedere evenmens, hoe die ook is, voorop en dit zelfs boven de strikte joodse wetten.. Kinderen, vrouwen en zelfs vreemdelingen werden ook belangrijk. Dit is de kern van de boodschap die Hij bracht.
Deze boodschap van liefde voor iedere mens, die we ontmoeten, probeer ik ook door te geven aan mijn kinderen en kleinkinderen, wat niet altijd eenvoudig is in deze tijd. Zo zei onze zoon toen hij 19 jaar was o.a. na het lezen van Dawkins “hoe kan je in deze tijd nog geloven, moeder?” Mijn vrouw vroeg hem toen: “geloof je nog in mij? Geloof je dat ik je nooit opzettelijk kwaad zou berokkenen? Na even nadenken zei hij “ja in jou kan ik wel geloven”. “Misschien is geloven wel vertrouwen hebben in iemand” antwoordde zij “Vertrouwen hebben in een kracht die wij God noemen en die we ontmoeten in mensen”.
Jongeren vragen ons ook waarom wij nog naar zondagsvieringen gaan? Wij gaan, omdat wij ons daar telkens opnieuw laten inspireren en aanmoedigen om evangelisch te leven, geloven is niet vrijblijvend. Het gaat om een houding, waarbij het welzijn van de evenmens moet nagestreefd worden, en dit in een wereld die, als je de mediakanalen openzet, ons overspoelt met geweld, egocentrisme en liefdeloosheid..
Soms vergeet ons kerkinstituut dat Jezus als een eenvoudige, wijze, eerlijke, mens-nabije leraar rond trok, die het welzijn en de waardigheid van zijn evenmens stelde boven de strikte wetten. Zelf lees ik daarom nogal wat over de eerste kerkgemeenschappen en over de joodse wereld in de eeuwen vóór Christus, om mijn geloofstraditie beter te begrijpen. Ik lees ook de kritische kristelijke denkers van onze tijd, die geloven in een zoekende kerk en die proberen de traditionele leer van de kerk te hertalen vanuit de wereld waarin we nu leven. Maar toch besef ik, dat het slechts in het ontmoeten is van mensen, die zich inzetten voor anderen , dat we iets van God kunnen ervaren.
Of zoals Johannes schreef in zijn eerste brief: "Niemand heeft God ooit gezien, maar als we elkaar liefhebben blijft God in ons, en is zijn liefde in ons volkomen geworden”.

Dit is me zeer bijgebleven en ik heb dat tekstje al vele malen herlezen. Het was toen eigenlijk voor het eerst in 45jaar dat ik kon ontsnappen aan de vraag of God bestaat, en voor het eerst dat ik niet meer gevangen zat in het zeer binaire antwoord daarop ja of nee. De reflectie van Johan en Maggy gaf aldus de derde weg. Midden onder ons dus. En ik heb al veel plezier gehad aan dit zo voelbaar inzicht. Wanneer Johannes dan aankondigt dat het Goddelijke onder de mensen en midden de mensen verwacht kan worden greep ik automatisch terug naar die derde weg - idee. En vanzelf werd die ene zin : Midden onder ons , de centrale en opvallendste gedachte.

Iets doen aan wat ik de emotionele armoede heb genoemd, en Marcel twee zondagen geleden verticale revolutie in de diepte van ons hart. Dat keert ook terug naar deze gedachte dat wij mensen, in de manier waarop we met elkaar omgaan, dat Rijk Gods hier op aarde kunnen gestalte geven. En het zegt ook dat we dat blijkbaar deze dagen wat aan het verliezen zijn.

Offerande – Lute music of the renaissance – Robert Ballard - Corante

150 Tafelgebed : die naar menselijke gewoonte

Communie: - Leonard Cohen – The Land of Plenty

Communielied : 218 Uit uw verborgenheid

Slotgebed

Bij alles wat gebeurt ,
Schrikwekkend, mensonwaardig,
open ons hart en ons verstand
voor wat ook gebeurt, en geschiedenis maakt :
gerechtigheid die volbracht wordt
mensen die zich inzetten,
ten einde toe…
             (Huub Oosterhuis, Kom ons bevrijden, pg 192, partim)

Mensen die zich inzetten, ten einde toe.. Om de oproep van vandaag tot actie ook wat te laten nazinderen tot in de huiskaner, midden onder u, kan je bij het buitengaan een appel meenemen.. het is geen appel maar een appèl.

195 Zegening: "Met vrede gegroet en gezegend met licht!"