26 februari 2012 Eerste zondag van de vasten
Ides Nicaise
Vóór de viering:
The Mission, track 1
Opening – uit de Profeet
Joël (Marcel)
Blaas de ramshoorn op de Sion,
kondig een vastentijd af en roep op tot een plechtige samenkomst.
Breng het volk bijeen, laat heel Israël zich reinigen.
Breng de oude mensen tezamen, verzamel de kinderen, ook de kleintjes
aan de borst.
Laat de bruidegom opstaan van het bruidsbed, laat zijn bruid het
slaapvertrek verlaten.
Priesters, dienaren van de Heer, hef een smeekbede aan in de tempel,
tussen altaar en voorhal:
‘Ach Heer, spaar uw volk, uw eigendom, geef het niet prijs
aan spot en hoon van andere volken.’
Lied: 319: "Woestijnlied"
Inleiding
Welkom in deze
eerste zondagsviering van de vasten. Een zondag met een paar straffe
verhalen uit de Bijbel, om ons aan te porren tot echte bekering.
We beginnen met een bijna mythologisch verhaal: de ark van Noach.
Het verhaal is overgenomen van andere godsdiensten uit Mesopotamië,
vooral het oud-Babylonische epos van Gilgamesj, en volgens archeologen
zou er wel een verband kunnen bestaan met een zware overstroming
ergens in het derde millennium voor Christus. De ark zelf is helaas
nooit teruggevonden, maar een 17-eeuwse jezuïet heeft er zelfs
de plannen van gereconstrueerd, zodat we nu weten waar de arenden
zaten, de olifanten, enz. De bijbelse versie van het verhaal is
zelf al ongelooflijk precies, omdat ze ook nog de exacte afmetingen
van de ark vermeldt, en dat hij drie verdiepingen telde, en uit
welk hout hij gemaakt was, en waar de deur was… Ook nadien
hebben de Joden er allerlei leuke verzinsels aan gebreid, zoals
over de afvalverwerking, nieuwe kruisingen die onderweg ontstonden
tussen de mee reizende dieren, en ja - de rattenplaag aan boord...
Maar waarin ligt dan het echt bijbelse (religieuze) accent in dit
verhaal ?
Ten eerste zagen de Joden
– in tegenstelling tot andere volkeren - in de ramp geen gril
van de natuur, maar een straf van Jahwe. Akelig hoe een God zo in
woede kan uitbarsten en zijn eigen schepping vernietigen. Hij zette
naar verluidt eigenhandig de sluizen van de zee en van de hemel
open. Gelukkig maar, nog in het Oude Testament legden de Joden vrij
snel dit Godsbeeld van zich af. We herinneren ons de prachtige onderhandeling
tussen Abraham en Jahwe als deze laatste op het punt staat de stad
Sodom te vernietigen. Uiteindelijk ziet Jahwe van dit plan af als
hij er ook maar één rechtschapen mens zou vinden.
Misschien omwille van dat archaïsche, on-Joodse en on-Christelijke
godsbeeld in het verhaal van de zondvloed, wordt dat deel van het
verhaal ook niet meer voorgelezen. De eerste lezing van vandaag
gaat enkel over het vervolg, waarbij God zijn regenboog in de wolken
plant en een nieuw verbond met Noach afsluit. Dit is pas echt een
typisch Joods accent: na de zondvloed begint als het ware een nieuwe
start van de schepping. Het volk kan met een propere lei herbeginnen:
een bekeringsmoment, een vredeswens.
Daarom hangt achter het altaar ook het bekende hongerdoek dat de
Haïtiaanse kunstenaar Jacques Chéry 20 jaar geleden
maakt: de bovenste helft, onder de regenboog, beschrijft de nieuwe
schepping, waar recht, vrede, harmonie en overvloed heersen na de
verlossing uit de hel van oorlog en uitbuiting.
Lezing: Genesis 9: 8-15
Lied 529: Hoort hoe God met
mensen omgaat
Commentaar
We zagen daarnet hoe de Joden een
mythe uit hun polytheïstische omgeving overnamen en een eigen
kleur gaven. Dat herinterpreteren is van alle tijden: het is eigen
aan traditie. In de 21ste Eeuw na Christus zouden gelovigen de aanleiding
van de zondvloed niet meer in een goddelijke toorn zoeken, maar
bij de klimaatverandering die het gevolg is van ongebreidelde groeidrift.
En het verzoenende gebaar in het tweede deel van het verhaal zou
er wellicht op initiatief van Noach en de zijnen komen. Zij zouden
vergiffenis vragen voor de schade die het volk aan de schepping
heeft toegebracht. Niet alleen aan de natuur, maar ook aan alle
slachtoffers van economisch machtsmisbruik, dat aan de oorsprong
van de ramp had gelegen.
Is het verkeerd om de Bijbel op die manier te hertalen? Ik denk
het niet, zolang we daarbij niet God zelf naar ons eigen inzicht
beginnen bijschaven. We zijn ons als moderne gelovigen, dankzij
de vooruitgang van de wetenschap, meer bewust geworden van onze
eigen rol en verantwoordelijkheid in de schepping. We weten bijvoorbeeld
dat de recente catastrofale overstromingen in Zuid-Oost Azië
steeds minder aan grillen van de natuur, en steeds meer aan klimaatverandering
te wijten zijn. De link tussen de armoede in het Zuiden en ecologische
roekeloosheid van het rijke Noorden is het grondthema van de campagne
die Broederlijk Delen tijdens deze vasten voert.
Tussen haakjes, zo belanden we bij dit dikke touw hier: het is de
rode draad die Broederlijk Delen door onze vasten weeft. Het touw
staat symbool voor trekken: samen met de boeren uit Colombia trekken
we aan hetzelfde zeel. God trekt met ons mee. Het touw staat ook
voor verbondenheid. Je zou kunnen zeggen dat God ons zijn verbond
als een touw toewerpt in de zondvloed die de globalisering aan het
worden is.
Laat het verzoenende gebaar echter niet alleen van God komen. Wij
zijn niet machtig en invloedrijk, maar wij kunnen heel concreet,
in onze levenswijze, het respect voor onze medemensen uit het Zuiden
en het respect voor de aarde gestalte geven. Jawel, bijvoorbeeld
door te vasten. Minder hoeven we niet te eten, maar wel anders –
door minder vlees te consumeren. Volgens deskundigen is vleesproductie
namelijk de tweede oorzaak van de opwarming van de aarde. De campagne
‘dagen zonder vlees’ tijdens deze vasten wil daar mee
verandering in brengen. Vast dus mee - niet uit misplaatste zelfkastijding
of prestatiedrang, maar gewoon om zorgzamer om te gaan met onze
aarde en medemensen. Om mee een volgende zondvloed te voorkomen
! (www.dagenzondervlees.be)
Bekering is ook in zekere zin het thema van de tweede lezing, uit
Markus, over de veertig dagen verblijf van Jezus in de woestijn.
Gek genoeg staan die bekoringen bij Markus niet in het lang en het
breed beschreven. Centraal staat de bezieling waarmee Jezus, na
zijn doopsel, zijn veertigdagentijd doormaakt in harmonie tussen
engelen en wilde dieren. Nadien keert hij ‘opgeladen’
terug naar Galilea om het Nieuwe Verbond van God met de mensen aan
te kondigen.
Achter deze versie, zo leerde ik van Marcel, steekt een hele christologie.
Het is interessant om te vergelijken hoe Matteüs en Markus
de komst van Jezus situeren in de heilsgeschiedenis.
* Bij Matteus lees je hoe Jezus
elke keer reageert met een schriftcitaat, omdat voor Matteüs
Jezus de nieuwe Mozes is.
* Markus beschrijft hoe Jezus in de woestijn samen met de wilde
dieren leeft en door engelen wordt bediend.
Op die manier riep hij het beeld
op van de tuin van Eden. Anders gezegd: voor Markus was Jezus de
nieuwe Adam.
Terwijl Adam (of dé mens, iedere mens) faalde, zal deze nieuwe
Adam slagen en zo heil brengen. Zoals met de regenboog een nieuwe
schepping begon, begint volgens Markus opnieuw een schepping dank
zij de figuur van Jezus.
Lezing: Markus 1: 12-15
Lied 310: een mens te zijn
Voorbeden / Lied 001 Wie anders
zou de hemel dragen
Bidden wij tot de God, die zijn
boog in de wolken zette als teken dat hij ons vertrouwen nooit
zal beschamen.
Voor mensen die het zich aantrekken dat de wereld beter kan. Zij
blijven geloven dat Gods boog ook vandaag in de wolken staat.
Zij hebben vertrouwen in het leven. Wij bevelen hen bij God aan
Allen: Wie anders…
Voor allen die honger lijden en uitgebuit worden. Dat ze verbondenen
ontmoeten die samen met hen plannen realiseren tot herschepping
van hun leefwereld. God, we bevelen hen bij u aan
Allen: Wie anders…
Voor hen die het zich aantrekken om weer op te bouwen wat door
natuurrampen, oorlog, onrechtvaardigheid of geweld vernietigd
wordt. Zij zijn een teken van Gods verbond met de mensen. God,
we bevelen hen bij u aan
Allen: Wie anders…
God, de aarde is van U en voor ons allen. Wij mogen haar bewerken
en beheren. Sterk onze goede voornemens in de naam van Jezus,
Uw zoon en onze Heer. Amen
Tijdens offerande: The Mission,
track 2
Groot dankgebed 162
Onze Vader
Tijdens de communie: The Mission, track 3
Lied 195: Zegening
Na de communie: Ademend in al wat leeft (J. De Roeck – in:
Adem halen, p.129)
Videoclip ‘Dagen zonder vlees’
Zegen en wegzending
|
