15 augustus 2020: Onze-Lieve -Vrouw Hemelvaart

Onze-Lieve -Vrouw Hemelvaart (Lc. 1, 39-56)

Lisette Monard

Vooraf

Zoals zovelen onder ons keek ik heel erg uit naar de heropening van de Kapel van Filosofenfontein. Het was dan ook een hele teleurstelling  dat door de opflakkering van de Coronabesmettingen we nog niet samen kunnen vieren in het Kapelgebouw. 
 
De zondagse viering van Filosofenfontein is voor mij een totaalbelevenis: het betreden van de prachtige tuin in de wisselende seizoenen, het begroeten van de kapelgenoten, het ruime, lichte en luchtige kapelgebouw, de liederen, de lezingen, de homilie, de gebeden, de rituelen, het napraten, …  Het is een gelegenheid om tot rust te komen tussen de drukke bezigheden door, om te luisteren, om te bidden, te reflecteren, te zingen, …    En dat mis ik.

Ik ben mij er terdege van bewust dat we door deze Coronacrisis in een nieuwe realiteit belanden en dat we ons zullen moeten aanpassen.  Er zullen zeker en vast nieuwe opportuniteiten voordoen, die we zullen moeten aangrijpen.

Ik heb veel respect voor de gedrevenheid van de kerngroep, voor alle mooie nieuwe initiatieven: de huis- en tuinkerken, de e-bubbels, de stille wandelingen, … 

Spirituele bubbels afgewisseld met een grote viering in een kerkgebouw  is een mooi perspectief.  In de huidige netwerksamenleving zullen we zo toch nog een plaats kunnen vinden,  waar we in verbondenheid de zorg voor de ziel kunnen opnemen.

Geprogrammeerd als voorganger op de hoogdag Onze-Lieve -Vrouw Hemelvaart, was ik eerst niet erg  geneigd om een viering op papier te zetten.  Zoals hierboven vermeld vind ik de totaalbeleving belangrijk en is dit moeilijk schriftelijk te vatten.

Na het lezen van het voorgeschreven Evangelie voor 15 augustus 2020, waarin het bezoek van de zwangere Maria aan haar eveneens zwangere nicht Elisabet wordt verteld, met als hoogtepunt het Magnificat,  wil ik mijn engagement enigszins nakomen en een aantal overwegingen met de kapelgemeenschap delen.

Evangelie, Luc. 1:39-56

39 Kort daarop reisde Maria in grote haast naar het bergland, naar een stad in Juda,
40 waar ze het huis van Zacharias binnenging en Elisabet begroette.
41 Toen Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; ze werd vervuld van de heilige Geest
42 en riep luid: ‘De meest gezegende ben je van alle vrouwen», en gezegend is de vrucht van je schoot!
43 Wie ben ik dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt?
44 Toen ik je groet hoorde, sprong het kind van vreugde op in mijn schoot.
45 Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.’
46 Maria zei: ‘Mijn ziel prijst en looft de Heer,
47 mijn hart juicht om God, mijn redder:
48 hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares.
Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen,
49 ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan,
heilig is zijn naam.
50 Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht,
voor al wie hem vereert.
51 Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm»
en drijft uiteen wie zich verheven wanen»,*
52 heersers stoot hij van hun troon
en wie gering is geeft hij aanzien.
53 Wie honger heeft overlaadt hij met gaven,
maar rijken stuurt hij weg met lege handen.
54-55 Hij trekt» zich het lot aan van Israël, zijn dienaar,
zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd:
hij herinnert zich zijn barmhartigheid
jegens Abraham en zijn nageslacht,
tot in eeuwigheid.»’
56 Maria bleef ongeveer drie maanden bij haar, en ging toen terug naar huis.

De figuur van Maria in het Evangelie heeft mij altijd geïntrigeerd.  In 2005 heb ik eveneens ter gelegenheid van deze hoogdag een viering gewijd aan Maria, de moeder van God.  Zoals ik toen ook aangaf, ben ik als kind opgegroeid met een sterke Mariaverering: processies, bedevaarten, veelvuldige Mariakapelletjes en Mariabeeldjes, Marialiederen, litanieën, bloemenhuldigingen, enz. Maria werd vereerd als de koningin van de hemel, onze bemiddelares bij God, onze beschermvrouw.   

Maria als persoon, als mens, als vrouw kwam eigenlijk niet aan bod. Volgens de theologe Dorothée Sölle zijn we geëvolueerd, zij verwoordt het als volgt:  “De verering van Maria bevindt zich, zoals vele overgeleverde vormen van het Christendom, in een diepe ommekeer. De Christenen van nu slaan veeleer acht op de Heilige Schrift dan op de kerkelijke traditie.  In wat vrouwen vandaag geloven, staat niet zozeer ‘de vrouwelijke dimensie van het goddelijke’ centraal, maar veeleer de zelfstandig beslissende jonge vrouw uit Galilea, die het revolutionaire lied over het einde van honger en oorlog zingt, het lied dat wij kennen als het Magnificat.”

En net in dit Evangelieverhaal, het bezoek van Maria aan Elisabet, komt de jonge Maria als sterke vrouw naar voor.  Uit eigen wil reist Maria van Nazareth naar een stad in het Judese heuvellandschap een heel eind, zeker 100 kilometer. Ze wist waar ze heen moest en haast zich na het horen van de boodschap van de engel naar het huis van haar nicht.  Maria, onverwacht zwanger zonder man, zoekt en vindt steun bij Elisabet, die na lang wachten eindelijk in blijde verwachting is. Hun begroeting is bijzonder en heel uitgebreid.   

De Amerikaanse theologe Margaret Elwell spreekt van een profetische ontmoeting van twee vrouwen, die elkaars vreugde delen, maar ook hun zorgen, hun angsten.  Allebei zijn ze uitzonderingen volgens de gangbare sociale normen, Maria een ongehuwde moeder, Elisabet een oudere moeder.   Elisabet begroet Maria uitbundig, ze zegent haar, zij erkent haar als de moeder van de Heer.  Maria antwoordt met het welbekende Magnificat. Is dit een lied recht uit haar hart vanuit een intuïtief weten, hopen, verwachten? 

Elwell haalt er het Kerstlied “Mary, did yoy know” bij.

Mary did you know that your baby boy would one day walk on water?
Mary did you know that your baby boy would save our sons and daughters?
Did you know that your baby boy has come to make you new?
This child that you've delivered, will soon deliver you
Mary did you know that your baby boy will give sight to a blind man?
Mary did you know that your baby boy will calm a storm with his hand?
Did you know that your baby boy has walked where angels trod?
When you kiss your little baby, you kiss the face of Go
Mary did you know? Mary did you know? Mary did you know?
Mary did you know? Mary did you know? Mary did you know?
The blind will see, the deaf will hear, the dead will live again
The lame will leap, the dumb will speak, the praises of the lamb
Mary did…

Margaret Elwell zegt dat het antwoord op de vraag “Mary, did you know?” wel degelijk een “ja” is.    Het Magnificat is inhoudelijk volgens Elwell een van de meest sterke politieke en bevrijdende passages in het Nieuwe Testament. 

Maria leeft in een land, dat zwaar lijdt onder de Romeinse overheersing. Zij is op de hoogte van het onrecht dat het volk van Israël wordt aangedaan.  In het Magnificat drukt zij de hoop uit op een betere wereld.  Zij  gelooft in het bevrijdende werk van de God.  Haar overgave en vertrouwen op de Heer als de Redder is groot. Zij aanvaardt haar lot, wat haar ook mogen te wachten staat.

In de viering van 14 augustus 2005 verwees ik naar de Piëta van Michelangelo: “Michelangelo heeft in zijn beroemde Piëta op een subtiele manier zeer goed de gevoelens van Maria gevat. Ondanks de dramatische scène straalt het beeld veel rust uit. Het dode lichaam van de volwassen zoon rust in de brede schoot van zijn moeder, met haar arm stelt zij een gebaar van berusting.  We zien weliswaar een diep bedroefde moeder, vol smart en wanhoop, maar we zien vooral een uitdrukking van sereniteit, van uiteindelijke acceptatie van het lot dat haar zoon, de Verlosser moest ondergaan, van bewondering voor deze bijzondere zoon, die tot het einde is gegaan om te doen wat hij moest doen. Die de wereld een blijde boodschap heeft gebracht, die ons na 2000 jaar nog steeds diepgaande inspireert, zin aan ons leven geeft, ons hoop en troost brengt, een boodschap van vrijheid en vreugde.”

Tot Slot

Meditatie bij Lucas 1, 46-5, van Dorothee Sölle, theologe

Er staat geschreven dat Maria zei:
“Mijn hart prijst hoog de Heer en van vreugde juicht mijn geest om God mijn redder
daar Hij welwillend neerzag op de kleinheid van zijn dienares
en zie, van heden af prijst elk geslacht mij zalig”

Nu zeggen we dat zo:
“Mijn hart ziet het land van de vrijheid en mijn geest zal uit de schuwheid komen
de lege gezichten van de vrouwen worden met leven gevuld
en wij zullen mensen worden
door generaties voor ons, de geofferden, verwacht”

Er staat geschreven dat Maria zei:
“Omdat Hij aan mij zijn wonderwerken deed, de machtige is en wiens naam heilig is,
barmhartig is Hij van geslacht tot geslacht”

Nu zeggen we dat zo:
“De grote verandering die aan ons en door ons gebeurt
zal bij allen gebeuren - of ze blijft helemaal weg
barmhartigheid zal beoefend worden als de afhankelijken het verspilde leven kunnen opgeven
en leren zelf te leven”

Er staat geschreven dat Maria zei:
“Hij toont de kracht van zijn arm en slaat hoogmoedigen van hart uiteen
Heersers ontneemt Hij hun troon,
maar verheft de geringen”

Nu zeggen we dat zo:
“We zullen onze bezitters onteigenen en diegenen
die het vrouwelijke wezen kennen, zullen we aan het lachen brengen
aan de heerschappij van de mannetjes over de vrouwtjes zal een einde komen
objecten zullen subjecten worden
zij verwerven hun eigen betere recht”

Er staat geschreven dat Maria zei:
“Die hongeren overlaadt Hij met gaven en rijken zendt Hij heen met lege handen
Israël, zijn dienaar, heeft Hij zich ter harte genomen
gedenkend Zijn barmhartigheid voor eeuwig”

Nu zeggen we dat zo:
“Vrouwen zullen naar de maan vliegen en beslissingen nemen in het parlement
hun verlangen naar zelfbeschikking zal vervuld worden
en de zucht naar macht zal ijdel blijven
hun angsten zullen komen te vervallen en er zal een einde komen aan de uitbuiting”