19 december 2021: 4e zondag van de advent (2021)

Het heil komt voort uit het kleine (Lc. 1, 39-45)

Rik Nuytten

Verwelkoming

Beste mensen,

Welkom op deze zoomviering, op de laatste zondag van de advent.

Iedere zondag van de Advent hebben wij het lied “Wakend uitzien” van de hand van Kris Gelaude, op muziek van Arnout Malfliet, afgespeeld als leitmotief voor onze vieringen. Dat zullen we ook vandaag doen.

De lezingen en de thema’s van de verschillende zondagen van de Advent maken een mooie opbouw naar het Kerstfeest dat we komend weekend vieren. De eerste zondag van de advent liet Marcel ons het “Rorate Coeli” horen, en had hij het over naderen van God tot de mens, het brengen van troost. Jef ging op de tweede zondag verder in op het thema, en had het over “actief waken”, actief de komst van de Heer voorbereiden, niet in een opulente architectuur, maar in ons hart. En Geert bracht het verleden zondag nog een beetje dichterbij door ons te doen nadenken over de vraag; “En wij, wat moeten wij doen?”

De lezingen van vandaag verwijzen direct naar kerstdag zelf. Ze herinneren ons eraan dat het heil niet komt van grote en lichtende elementen, maar dat het groeit vanuit het kleine, waar je het helemaal niet verwacht. Het zijn kleine mensen die de zo noodzakelijke verlossing brengen.

Laten wij nu luisteren naar het lied “Wakend uitzien”, terwijl de vierde kaars op de adventskrans wordt aangestoken.

Lied 219 “Wakend Uitzien”

Ontsteken vierde adventskaars

Openingsgebed

God van licht en leven,
Gij komt ons tegemoet in een klein en weerloos kind
en wilt ons hoop en redding brengen.
Open ons hart en onze handen
zodat we die hoop en redding kunnen ontvangen
en doorgeven in levende verbondenheid met U,
liefdevolle Vader, reddende Zoon en krachtig handelende Geest.
Amen.

(Uit de liturgiemap Welzijnszorg 2021)

Inleiding op de O antifoon en de eerste lezing

Bij de verwelkoming had ik het reeds over het Gregoriaanse “Rorate Coeli” waarover Marcel sprak op de eerste zondag van de Advent. Een andere reeks Gregoriaanse zangen die in de Advent worden gezongen zijn de zogenaamde O Antifonen. Zij worden gezongen in de zeven dagen voor Kerstmis, waar we nu middenin zitten. Er staat een korte uitleg hierover op Kerknet: https://www.kerknet.be/icl/artikel/zeven-o-antifonen-nemen-ons-mee-naar-kerstmis

Ik heb het antifoon O Oriens gekozen, dat aansluit op het Consolamini (troost mijn volk) van het Rorate. In het oosten begint de dageraad te gloren.

We gaan eerst luisteren naar dit korte Antifoon.
Daarna horen we de profetie van Micha, die ons dichter bij Kerstmis brengt.
Om de lezing af te sluiten, beluisteren wij het lied “Omdat Hij niet ver wou zijn”.

Muziek: O antifoon “O Oriens”

O Dageraad, afglans van het eeuwig licht
en Zon van gerechtigheid.
Kom nu en verlicht hen die in duisternis leven,
die gezeten zijn in de schaduw van de dood.

Lezing Micha 5, 1-4a

Uit jou, Betlehem in Efrata,
te klein om tot Juda’s geslachten te behoren,
uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen.
Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden,
in de dagen van weleer.
Totdat de vrouw die zwanger is haar kind heeft gebaard,
worden zijn broeders aan hun lot overgelaten.
Daarna zullen wie er nog over zijn
terugkeren naar de andere Israëlieten.
Hij zal aantreden en hen als een herder weiden,
bekleed met de macht van de HEER, zijn God,
met de majesteit van diens verheven naam.
Zij zullen veilig wonen,
want hij zal heersen tot aan de einden der aarde,
en hij brengt vrede.

Lied: “Omdat hij niet ver wou zijn” 212

Inleiding evangelie

Dit kerkelijk jaar worden de voorgeschreven lezingen van de zondagsliturgie genomen uit het evangelie van Lucas. Wij zijn allemaal enigszins vertrouwd met de achtergrond van dit evangelie. Lucas was waarschijnlijk een arts, een gezel van Paulus, en hij schreef voor bekeerde heidenen, na de verwoesting van de tempel in Jeruzalem. Ook de handelingen van de apostelen zijn waarschijnlijk van zijn hand.

Wat mij vooral opvalt in zijn evangelie is hoe Lucas een belangrijke rol toebedeelt aan Maria, en aan vrouwen in het algemeen. De boodschap die hij in zijn evangelie meegeeft is dat Jezus de Messias is, die gekomen is uit het kleine volk, voor het kleine volk. Dit wordt steeds benadrukt. Eigenlijk spoort dit mooi met het thema van Welzijnszorg voor deze advent: “Wonen voor de minder begoeden”. Daarover meer naar het einde van de viering.

Lucas nam in zijn evangelie twee lofzangen op, die we nog steeds graag en vaak zingen. Enerzijds het Magnificat, dat we vandaag zullen horen, en anderzijds de lofzang van Zacharias, bij de geboorte van Johannes de Doper, een lofzang die we ook regelmatig zingen.

De lezing van vandaag gaat over het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth. De voorgeschreven lezing eindigt vlak voor de tekst van de lofzang van Maria. Ik vind dat ik die niet mocht laten liggen. Je krijgt dus een iets langere lezing te horen!

Lucas 1, 39-45

Kort daarop reisde Maria in grote haast naar het bergland, naar een stad in Juda, waar ze het huis van Zacharias binnenging en Elisabet begroette. Toen Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; ze werd vervuld van de heilige Geest en riep luid: ‘De meest gezegende ben je van alle vrouwen, en gezegend is de vrucht van je schoot! Wie ben ik dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt? Toen ik je groet hoorde, sprong het kind van vreugde op in mijn schoot. Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.’
Maria zei:

‘Mijn ziel prijst en looft de Heer,
mijn hart juicht om God, mijn redder:
hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares.
Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen,
ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan,
heilig is zijn naam.
Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht,
voor al wie hem vereert.
Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm
en drijft uiteen wie zich verheven wanen,
heersers stoot hij van hun troon
en wie gering is geeft hij aanzien.
Wie honger heeft overlaadt hij met gaven,
maar rijken stuurt hij weg met lege handen.
Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar,
zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd:
hij herinnert zich zijn barmhartigheid
jegens Abraham en zijn nageslacht,
tot in eeuwigheid.’

Maria bleef ongeveer drie maanden bij haar, en ging toen terug naar huis.

Commentaar

Ik vind dit een heel mooie lezing! Eerst wordt plastisch beschreven hoe twee zwangere vrouwen mekaar begroeten, en de lezing eindigt met de lofzang van Maria.

Toen mijn vrouw zwanger was keek ik steeds met verwondering en een zekere verbazing hoe zwangere vrouwen blijkbaar een soort geheim deelden, waar wij, mannen, buiten stonden. Ik vond het heel vertederend, maar ook een beetje een geheim “enkele onder vrouwen”. Daarom koos ik bewust vrouwen om de lezingen vandaag voor te lezen.

Verder bevat de lezing stukken tekst die wij vaak zeggen of zingen. Een deel van ons Weesgegroet is op de uitspraak van Elizabeth geïnspireerd, en in kloosters en abdijen is het Magnificat een dagelijks terugkerende hymne.

Ik vind het thema dat uit dit lied naar voor komt heel belangrijk. God brengt het heil niet via de rijken en de machtigen, maar zijn voorkeur gaat uit naar de kleinen, de armen en de verdrukten.

Ik moest daaraan denken toen ik enkele dagen geleden een opinie van een filosoof las, waarbij hij stelde dat de grote plannen die staten, regeringen en machthebbers maken, niet de oplossing zullen zijn van de grote vraagstukken die de hedendaagse maatschappij beheersen, zoals het klimaatprobleem. De oplossing zal moeten komen van de gezamenlijke inspanning van ons allemaal, in ons kleine doen en laten, in het veranderen van onze levensstijl, dat zal moeten zorgen dat er echte verandering komt. Wat ik meer bedreigend vond in zijn artikel, is zijn stelling dat grote veranderingen alleen komen door oorlog of mondiale onzekerheden, en dat hij hoopte dat COVID hier de katalysator zou kunnen zijn. Hij had het over het onrecht omdat de armen van deze wereld aan de CO2 uitstoot geen schuld hebben, maar er wel de eerste slachtoffers van zijn. Tijdens het lezen moest ik vaak denken aan de thema’s die wij ieder jaar in de advent aanhalen.

De advent is voor mij een oproep tot bekering, tot het mij toekeren naar mensen die het niet zo breed hebben, hier en in de derde wereld, een oproep om er effectief iets aan te doen. Dat kan zijn door steun te geven aan de actie “Een vaccin voor iedereen”, die mede vanuit Filosofenfontein gelanceerd werd, of door actief Welzijnszorg te steunen: Het rekeningnummer staat op de affiche die we zullen tonen bij de laatste voorbede. We geven dit nummer graag door aan iedereen die er om vraagt. (Rekeningnummer: BE 21 0000 0000 0303)
Zoals Geert vorige week ons voorhield, is wat wij moeten doen niet zo uitzonderlijk. Doen wat goed en rechtvaardig is, het helpt ons al een heel eind op weg.

Ik lees in het Magnificat ook een appèl om de nodige veranderingen niet te verwachten van “de anderen”, van de overheid, van de politiekers, van leiders allerhande, of van wie het ook voor het zeggen heeft, of wie het luidste woord voert. Het is gemakkelijk om achterover te leunen, en het aanpakken aan anderen over te laten. In de hele bijbel, en in de lezingen van vandaag, klinkt luid dat de Onnoembare het voor ons heeft, voor de kleine luiden, die door bekering en door ons gedrag aan te passen, veel kunnen doen op de weg naar de vestiging van het rijk Gods op aarde.

Laten wij daarover verder mijmeren en actie ondernemen in deze duistere dagen van het jaar, en ons zo voorbereiden op het kerstfeest.

Om de overgang naar de voorbeden te maken, stel ik voor te luisteren naar een mooie uitvoering van het Magnificat.

Muziek: Magnificat

Vrije voorbeden

Laatste voorbede:

Bidden wij voor mensen die leven in onleefbare omstandigheden.
Om vrede in de wereld, om hoop en toekomst,
om mensen die nabij zijn en mee dragen.
Dat de stem van de kleinsten gehoord wordt
en iedereen in veiligheid kan wonen.
Laat ons bidden

Onze vader

Bezinning na de communie

DOE MAAR!

Een groot project vraagt om een plan.
Dat hebben we geleerd, daar wordt op aangedrongen.
Een grondige studie van voors en tegens;
een kosten-baten analyse, en liefst zeer uitgebreid.

Voor dat de eerste nagel wordt geklopt,
de eerste brik wordt ingemetseld,
zijn er dagen en nachten van gepieker,
uren gepalaver aan vooraf gegaan.

Toch heb ik het vreemd en onbestemd gevoel,
dat dit alles van mineur belang is.
Eerst zal- ook voor die projecten- een andere vraag op tafel moeten komen:
die van de horizon, het verre doel.

Hoe helpen we de mensheid verder?
Hoe brengen we menswaardigheid wat dichterbij?
Van welke droom worden we warm vanbinnen?
Hoe zorgen we dat heel de mensheid redding vindt?

De vragen zijn te groot voor mensenhanden,
te groot, ook voor ‘t knapste verstand.
Je kan ze negeren, al die grote vragen, – we stellen ze eenvoudig niet –
of je kan ze toevertrouwen aan wat mensen overstijgt.

En zo komen we bij God uit,
Hij die, de piet-te-peuterig-heid voorbij,
alléén grote plannen heeft met mensen,
troost en redding wil voor ieder ander.

Hij die de grote plannen met ons realiseren wil,
en die zo ook Maria aansprak, zij die ‘ja’ zei, onverhoeds,
zij die, op haar beurt, ook ons nu aanspreekt:
‘Doe maar!’ Doe maar wat Hij u zeggen zal.

(Kris Buckinx mei 2021) (Uit de liturgiemap Welzijnszorg 2021)

Slotgebed

God van licht en leven
in Woord en Brood kwam U ons nabij
om onze hoop te voeden.
Doe ons in uw liefde op weg gaan
als lichtdragers voor elkaar.
Begeester ons
opdat wij in vreugde uw wegen gaan.
Wij vragen het U levend vanuit uw Geest
en in de naam van Jezus, uw Zoon en onze Heer.
Amen.

(Uit de liturgiemap Welzijnszorg 2021)

Muziek: eindigen met adventszang “Rorate Coeli” 202

Zending en zegen (Marcel)