26 december 2021: Feest van de heilige familie

Feest van de heilige familie (Lc. , 41 – 52)

Marcel Braekers

Openingszang 264 Heden zal uw redder komen

Begroeting

De zondag na Kerstmis is steevast de dag dat men de heilige familie gedenkt. Traditioneel zie je op afbeeldingen een jonge vrouw die in een liefelijk interieur zit te haken en wat verder een oudere man in zijn schrijnwerkerij met aan zijn voeten een klein, schattig kindje dat met houtstukjes speelt. Daarmee staan een aantal clichés samen die via apocriefe teksten in de loop van de geschiedenis groeiden.

In het evangelie is er immers sprake over broers en zusters van Jezus (vb. in Marcus 6,3 is er sprake van de broers Jakobus, Joses, Simon en Judas en van enkele zusters). De eerste kerkvaders zoals Tertullianus hadden daar geen enkel probleem mee. Maar naarmate men meer en meer de klemtoon ging leggen op de goddelijkheid van Jezus en dus op zijn uniciteit ging men worstelen met dit gegeven. Hoe kon men zich die goddelijkheid voorstellen indien er ook broers en zussen uit dezelfde ouders waren geboren? Maria had daarom een kind gekregen zonder tussenkomst van een man. Vooral voor Origenes die worstelde met zijn seksualiteit was deze zwangerschap een verheven, aseksueel gebeuren. Ook ontstond de suggestie dat men in het Hebreeuws voor broer en neef eenzelfde woord gebruikt en dus was Jezus een enig kind in een samengesteld gezin. Men ging veronderstellen dat Jozef ouder was en reeds kinderen uit een vroegere relatie had, zodat de broers in feite halfbroers waren, enz.

Zo groeide de idylle van het gezin in Nazareth. Maar lees je de brieven van Paulus dan schrijft hij over Jakobus als de broer van Jezus. In het Grieks heeft men wel verschillende woorden voor broer en neef, maar Paulus noemt Jakobus adelphos terwijl hij het woord anepsios dat neef betekent goed kent. Ook de idee dat het om halfbroers zou gaan klopt niet, want ook daarvoor had men eigen woorden. Besluit: het gezin van Nazareth was een groot gezin bestaande uit waarschijnlijk 5 zonen en 2 dochters.

Ging het er vredig en huiselijk aan toe? Ook dat weten we niet. Wel lees je in het evangelie dat op een bepaald moment de familie van Jezus aan de deur staat omdat ze vinden dat Hij zijn verstand is verloren en ze hem mee naar huis willen nemen. Was die spanning er gekomen vanaf dat Jezus publiek begon te spreken of rommelde het al eerder in de familie? We weten het niet. Uit de Handelingen weten we dat Jakobus in de eerste christengemeente een belangrijke plaats innam. Hij was de meest behoudsgezinde met wie Paulus het niet gemakkelijk had. Jakobus ging dus de visie van Jezus overnemen, maar bleef veel dichter bij de tradities van zijn voorouders dan Jezus. Hoe gingen die twee met elkaar om?

Waarom vertel ik dit allemaal? Misschien begint u meer verwantschap te zien met wat in het eigen gezin gebeurt en het leven in Nazareth en is het feest van vandaag niet zo wereldvreemd. We vieren dus de dag van het gezin en alles erbij waarmee een gezin toen en vandaag te worstelen heeft.

Gebed

Zullen wij, God,
Ook nu nog ophoren
Van uw bewogenheid om mensen?

Zullen wij
Ook vandaag nog weten
Hoe rijk Gij ons maakt,
Omdat Gij Uzelf gaf aan ons?

De mens naar uw hart hebt Gij verwekt
Midden onder ons,
Als een licht dat ons voorgaat,
Ons moed geeft,
Als een vuur dat ons verwarmt,
Als het verlossende woord.

Geef dat wij Hem mogen vinden,
En lezen in elkaars ogen,
Dat wij Hem weerspiegelen als licht voor allen.

(S. de Vries, zolang wij ademhalen p. 86)