16 januari 2022: 2e zondag door het jaar (2022)
De bruiloft te Kana:
het eerste teken
(Jo. 2, 1-12)
Jan
Degraeuwe
Muziek
bruiloftsmars uit Midzomernachtdroom van
Mendelssohn
Welkom
Gebed
uit psalm 36
6 HEER, hoog als de
hemel is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw,
7 uw gerechtigheid is
als de machtige bergen,
uw rechtvaardigheid als de wijde
oceaan:
U, HEER, bent de redder van mens
en dier.
8 Hoe kostbaar is uw
liefde, God!
In de schaduw van uw vleugels
schuilen de mensen,
9 zij laven zich aan de
overvloed van uw huis,
U lest hun dorst met een stroom
van vreugde,
10 want bij U is de
bron van het leven,
door úw licht zien wij licht.
Lied
212 Omdat Hij niet ver wou
zijn
Inleiding
Het
is altijd goed om bij een evangelielezing ook
eens te kijken naar wat voorafgaat. Na de
proloog van het vierde evangelie, vertelt
Johannes over zijn naamgenoot de Doper. Twee
leerlingen van de Doper volgen Jezus: Andreas en
een niet bij naam genoemde, waarschijnlijk de
evangelist. Andreas gaat naar zijn broer Simon
en zegt: “We hebben de messias gevonden. Daarna
sluiten Filippus en Natanaël zich nog bij Jezus
aan. Tegen deze vijf leerlingen zegt Jezus:
“‘Werkelijk, Ik verzeker jullie, jullie zullen
de hemel geopend zien, en de engelen van God
zien omhooggaan en neerdalen naar de
Mensenzoon.” Vorige week sprak Lucas bij de doop
van Jezus over de hemel die openging. Marcel
duidde dit als volgt: de hemel die weer openging
betekende dat er opnieuw contact was tussen het
heilige en het aardse en dat God zich weer
bekommerde om de mensen en hun lot. In de
context van een bruiloftsfeest spreekt Johannes
vandaag over de bekommernis van God voor de
mens. De profeet Jesaja gebruikte ook de beelden
van huwelijk en bruiloftsfeest om te spreken
over de vriendschap van God voor zijn volk.
Lezing
Jesaja 62,1-5
Muziek
F. Schubert, Sonate D 960, Scherzo. Allegro
vivace
Evangelie
Johannes 2, 1-12
Lied
567 Vleugels van vertrouwen
Homilie
In
1563 schilderde Paolo Veronese “De bruiloft te
Kana”. Op het ganse schilderij staan meer dan
honderd personen. Vooraan staat een grote
rijkelijk gedekte tafel met wel dertig
genodigden. In het midden zit Jezus met zijn
moeder. Als je het schilderij voor het eerst
ziet denk je eerder aan het laatste avondmaal.
De bruid en bruidegom zitten uiterst links.
Hadden zij niet op de ereplaats moeten zitten?
Veronese heeft het stukje uit het evangelie van
Johannes goed gelezen. Over de bruid wordt niet
gesproken en de bruidegom krijgt alleen maar
kritiek van de tafelmeester over de volgorde van
de opgediende wijn. Als we naar de eretafel
kijken, zien we Jezus, zijn moeder en vijf
leerlingen.
Veel teksten uit de Bijbel
verwijzen naar elkaar of bevatten gelijkaardige
beelden. Hierdoor gaan teksten resoneren. “Op de
derde dag” doet een belletje rinkelen. In
Genesis lezen we dat God op de derde dag het
water onder de hemel naar één plaats liet
stromen, zodat er droog land verscheen en er
overal op aarde jong groen ontkiemde. Pasen is
ook de derde dag. Op de derde dag gebeuren in
Kana belangrijke dingen: Jezus maakt er een
begin met de tekenen. Johannes noemt de mirakels
van Jezus tekenen. In de Nieuwe Bijbelvertaling
21 die we daarnet hoorden is het Griekse woord
‘semeion’ vertaald als teken en niet meer als
wonderteken zoals in de vorige editie. Zoals een
wegwijzer wijst een teken naar iets of iemand
voorbij het teken. De tekenen die Jezus doet
verwijzen naar Hem, naar wie Hij is en wie Hij
wil zijn voor wie in Hem gelooft. Laten we
daarom het verhaal als teken beluisteren.
Jezus is samen met zijn
moeder en zijn leerlingen uitgenodigd op een
bruiloft te Kana in Galilea. Over de
feestvreugde op het bruiloftsfeest horen we niet
veel. Het verhaal begint op een crisismoment. De
wijn raakt op en dat is pijnlijk. Het feestmaal
in Kana was zeker goed voorbereid en nu loopt er
toch iets mis. We kennen allemaal dit soort
ervaringen; het had zo mooi kunnen zijn en dan
gaat het ineens de verkeerde kant op. De
bezorgdheid van Maria raakt ons, zij zoekt een
oplossing voor het mislukken van het feest.
Jezus regeert eigenaardig en eigenlijk grof. Hij
lijkt hier niet op de meevoelende man die we
kennen uit de eerste drie evangeliën. De
evangelist Johannes wil geen feitelijk gesprek
tussen moeder en zoon weergeven, hij wil bij het
begin van het openbare leven van Jezus reeds
zijn theologische visie brengen. Jezus’ dood aan
het kruis is zijn ultieme verheerlijking en
daarom zegt Jezus: “Vrouw, wat wilt u van Me?
Mijn tijd is nog niet gekomen.” Toch zal Jezus
een teken geven, maar het is nog maar het
eerste. Ook de opdracht die Maria aan de
bedienden geeft “Doe maar wat Hij jullie zegt,
wat het ook is”, is over hun hoofden aan ons
gericht.
De zes stenen watervaten
krijgen veel aandacht. Johannes legt uit dat ze
voor het Joodse reinigingsritueel dienen. De
stenen kruiken kunnen de Wet van Mozes,
geschreven op stenen tafelen, verbeelden. Bij
Matteüs zegt Jezus: “Ik ben niet gekomen om de
Wet af te breken, maar om hem tot volle
betekenis te brengen.” Het getal zes zou dan
kunnen betekenen dat er nog één stap te zetten
is tot het volmaakte aantal zeven.
Als Johannes zijn
theologische duiding heeft gegeven, doet Jezus
wat zijn moeder hem vroeg. Een opvallend detail
is dat de kruiken tot de rand gevuld worden, een
teken van overvloed. Je denkt hier bijna
spontaan aan het visioen van Jesaja 25, 6:
Op
deze berg richt de HEER van de hemelse machten
voor alle volken een feestmaal
aan:
uitgelezen gerechten en belegen
wijnen,
een feestmaal rijk aan merg en
vet,
met pure, rijpe wijnen.
In dit eerste teken van Jezus zit
een programmaverklaring: Jezus biedt het volle
leven aan. Door actief deel te nemen aan een
bruiloftsfeest toont Jezus dat Hij van het
leven, van de liefde en van de vreugde houdt.
Johannes zal dit nog verder uitwerken met het
beeld van de wijnstok en de ranken. Na het
aandringen van Maria heeft Jezus ervoor gezorgd
dat het feest in Kana onbezorgd kan verdergaan.
Toch blijft het verhaal
eigenaardig. Niemand lijkt te beseffen wat er
echt gebeurd is. De bedienden weten het wel,
maar blijven onberoerd. De tafelmeester reageert
korzelig. Hij had waarschijnlijk gemerkt dat er
te weinig wijn was en ineens komt daar dan de
beste wijn tevoorschijn. Het teken heeft geen
reacties teweeg gebracht bij de feestvierders.
De enigen die het teken begrepen hebben, zijn de
leerlingen. In de dagen vóór de bruiloft te
Kana, had Jezus hen geroepen om Hem te volgen.
Sommigen waren volgelingen van Johannes de
Doper. Zij vertrouwden reeds op Jezus en vanuit
dat vertrouwen begrepen ze het teken van Kana,
hun geloof werd dieper. Alleen bij de leerlingen
die reeds op weg waren met Jezus, heeft het
teken gewerkt. Dit op weg zijn horen we ook in
de slotzin: “Daarna ging Hij naar Kafarnaüm, met
zijn moeder, zijn broers en zijn leerlingen.”
Aan wie Hem volgt, geeft Jezus een teken. Als je
vertrouwen hebt in Jezus, zie je de tekenen en
door die tekenen wordt je vertrouwen groter.
Geloof is niet als een jas die je kan aantrekken
en weer afleggen. Geloof is van binnenuit
bewogen worden en op weg gaan. Psalm 36 drukt
dit ook prachtig uit:
want
bij U is de bron van het leven,
door úw licht zien wij licht
Muziek
F. Schubert, Sonate D 960, Allegro ma non troppo
Voorbeden
Onze Vader
Lied
575 Geproefd, geleefd, erkend
Zegen
|
