Klimaatrechtvaardigheid is de rode draad doorheen de activiteiten van de Wereldgroep van Filosofenfontein in 2023-2024. Op 2 juli en 6 augustus staan ook de zondagsvieringen in dat perspectief.
De rampzalige overstromingen in Pakistan in 2022 doen ons denken aan de Zondvloed uit het Oude Testament. Het verschil is dat de zondvloed ditmaal door mensen veroorzaakt is. Enkele gedachten daarbij:
- De encycliek Laudato Si roept ons op tot een nieuwe ‘heiliging’ van de aarde. Paus Franciscus verwoordt het zo: “het menselijk bestaan is gebaseerd op drie fundamentele en nauw met elkaar verbonden relaties: de relatie met God, met de naaste en met de aarde.” De schepping redden van een vernietigende klimaatverandering is dus niet alleen een kwestie van eigen lijfsbehoud. Het is in zekere zin ook het Rijk Gods redden. We zijn dit verschuldigd aan de meest kwetsbare mensen van vandaag, die het zwaarst getroffen worden door klimaatverandering, en aan de generaties die na ons komen.
- Jahwe gaf Noach en zijn familie na de Zondvloed de opdracht om de aarde mee te herscheppen, door ook alle dieren in hun ark op te nemen (Genesis 6-9). God maakte hen tot behoeders van de schepping. Hij ging met hen een nieuw verbond aan, zette zijn regenboog in de wolken. Hij ging het engagement aan die Zondvloed geen tweede keer te laten gebeuren. Het is nu echter ook aan ons om geen Zondvloeden meer te ontketenen.
- Inzet voor de beperking van de klimaatopwarming is een heilige plicht. Zich aan die verantwoordelijkheid onttrekken is een zware zonde. Er bestaat zelfs zoiets als ‘de doodzonde van de onverschilligheid’. In de parabel van Lazarus en de rijke (Lucas 16: 19-31) doet deze laatste niets agressiefs tegen Lazarus. Hij laat hem gewoon ‘links liggen’. En dat kost hem de hel.
Ides Nicaise (juli 2023)
Klik op op de lijn "commentaar op dit artikel" (hier net onder) om bestaande reacties te bekijken. Als je zelf een commentaar wil schrijven zal gevraagd worden eerst aan te melden (indien U niet eerder bent aangemeld).
Après nous, le déluge
‘Na ons, de zondvloed’, is een uitdrukking die ik in mijn leven dikwijls hoorde uitspreken. Deze uitdrukking schoot mij te binnen, na de viering waar Ides het had over de onverschilligheid als (ongekende?) doodzonde.
De uitdrukking werd nl dikwijls gebruikt na een feest waar veel drank aan te pas kwam. Het wou letterlijk zeggen dat we ons niets aantrokken van de gevolgen van onze daden, zolang wij het maar goed hadden.
Zoals ik zei tijdens ‘het apéritif mondial’ (waar gelukkig nog geen drank had gevloeid) dat ik blij was dat het thema van de zorg om de aarde op de agenda van FF wordt gezet maar dat ik vooral onmacht voel om er iets aan te doen.
Dat de uitdrukking ‘après-nous’ in mijn hoofd is blijven hangen heeft te maken met een gedachte waar ik reeds lang mee zit en die volgende maanden ook best vanuit onze gemeenschap tot uitdrukking zou komen, namelijk de verantwoordelijkheid (of beter het gebrek eraan) van onze generatie voor de toekomst van de planeet. Wij westerlingen die het goed hadden (en hebben) hebben ons weinig aangetrokken van de milieu-impact van ons gedrag. Onze manier van wonen, van vakantie vieren, van ons te verplaatsen, van eten en drinken,… kunnen op weinig begrip rekenen van de huidige generatie waarvan sommigen/velen heel bewust proberen te leven.
Ik meen dat het verder uitdiepen van het thema klimaatrechtvaardigheid een luik schuldbelijdenis moet inhouden, waarin onze generatie wel degelijk vergiffenis zou moeten vragen t.o.v. de huidige voor onze kortzichtigheid en egoïsme.
Het kan de geloofwaardigheid van ons nadenken over en eventuele acties inzake klimaatrechtvaardigheid m.i. ten goede komen.
O.m. de vzw ‘Grootouders voor het klimaat’ kan ons hierbij inspireren.
Jacques Perquy
Bedenking bij “De doodzonde van onverschilligheid”
Onverschilligheid als categorie van zonde is de gedachte die mij in de viering sterkst heeft geraakt.
In onze oude katholieke moraal staat “zonde” nog vaak gelijk aan het maken van een fout, het begaan van een misstap, het actief aanrichten van schade aan je naaste,…
Dat “niets doen”, wegkijken, je verantwoordelijkheid ontlopen, … evenzeer een zonde is, is uiteraard niet helemaal nieuw. Ik sta er echter zelf versteld van dat het in mijn gedachtenwereld niet dezelfde status heeft als de meer traditionele zonde. Misschien is het een gevolg van de manier waarop we verhalen uit de bijbel lezen en interpreteren. Zo ligt in het verhaal over de barmhartige Samaritaan de focus zo vaak op de man die effectief hulp biedt dat het gedrag van de twee anderen die de ogen sluiten voor het leed van de mishandelde man nauwelijks de aandacht vatten.
Er zijn zoals in het vermelde verhaal natuurlijk talloze argumenten om in een bocht omheen onrecht te lopen: ik heb geen tijd om er iets aan te doen, ik kan mij niet het leed van de hele wereld aantrekken, mijn aanpak zal op zich nauwelijks effect hebben, de anderen doen het ook niet,…
Wegkijken, de kop in het zand steken: het krijgt in de viering zelfs de status “doodzonde”. De houding van negeren en doodzwijgen is dus even “dodend” als het actief aanrichten van kwaad. Eens dát besef doorgedrongen liggen veel potentiële “doodzonden” op de loer zoals: wat er – achter mijn rug – door banken met mijn spaarcenten gebeurt, dat ik liever niet te lang stilsta bij het besef dat voedseltrafiek wereldwijd vaak éénrichtingsverkeer is naar ons rijke Westen, dat ik laat passeren hoe strijders voor mensenrechten monddood worden gemaakt,…
Liever niet zien, niet horen, niet willen weten, liever niet reageren zolang het niet te dicht in mijn eigen leefwereld komt: het zal mij voortaan dichter op de huid zitten …
Jef Schoenaerts