29e zondag (2022) – gebed en gerechtigheid Lc. 18,1-8
Marcel Braekers
Openingszang 102 Onze hulp is in de naam van de Heer - Opening van de dienst
Gebed
Wat zijt Gij voor een God
Die zo hardnekkig uw kinderen trouw blijft,
Die maar doorgaat van ons te houden,
Waar wij ons heil ook zoeken.
Wat zijt Gij voor een God die zonder reden
Op ons blijft hopen?
Is het om die Ene die aan U vasthield,
U bleef vertrouwen,
Die op zijn weg door de woestijn bleef koersen
Op de horizon van uw geboden,
En op de koers van uw genade?
Is Hij het, God, die voor ons alles goed maakt? (S de Vries)
Lofzang 537 Zingt van de Vader
Inleiding op het evangelie
In het evangelie van vandaag vertelt Jezus een parabel, en, zoals zo dikwijls, gaat het om een voor de toehoorders heel herkenbare situatie. Er was een weduwe die naar de rechter ging omdat ze zich tekort gedaan voelde. Waarover gaat het? Indien in Israël een man stierf dan had zijn vrouw geen recht op de erfenis, die ging helemaal naar zijn familie. Hoogstens had ze recht op de tegenwaarde van de bruidsschat die ooit voor haar werd betaald. Maar ook daarvoor moest ze heel vaak procederen om die vergoeding te krijgen. Als weduwe was ze kwetsbaar en had ze geen stem. Waarschijnlijk was dit de achtergrond, een situatie die voor de toehoorders overbekend was. Maar luister wat Jezus hiermee doet. U kan op het blad volgen hoe Lucas met dit voorval omgaat.
Lucas 17,20-21; 8,1-8
Lied 723B psalm 23
Homilie
Welk een kracht straalt deze vrouw niet uit? Toen ik dit evangelie las dacht ik onwillekeurig aan het moedige protest van zoveel vrouwen in Iran, in Afghanistan, in Congo, enz. In het Vlaams parlement je hoofdhaar afsnijden is één zaak, maar dit wagen in een dictatoriaal land is toch iets anders. Toen Jezus deze parabel vertelde, klonk ze voor zijn toehoorders heel vertrouwd. Weduwen hadden geen stem en door het overlijden van hun man werden ze onterfd en dikwijls door de schoonfamilie uitgestoten. Zo’n vrouw kon naar de rechter stappen, maar als je geen geld had om steekpenningen te betalen werd je nauwelijks gehoord. Iedereen die het verhaal hoorde, verwachtte dat de vrouw door de gewetenloze rechter uit de rechtszaal zou worden gezet, maar het tegendeel gebeurt. De vastberadenheid van de vrouw en de angst van de rechter om gezichtsverlies te lijden brengen een omkeer (ze ging zo fel tekeer dat hij bang was dat hij haar zou slaan). Zo vertelt Jezus via een parabel hoe in deze wereld gerechtigheid kan komen. De goddeloze rechter staat symbool voor een ontwortelde wereld waarin degene van wie je eerlijk gedrag zou verwachten juist losgeslagen en geperverteerd is (denk maar aan de onrechtvaardige rentmeester die eenzelfde gedrag uitstraalt). Dankzij moedige mensen en de kracht die ze uitstralen zal gerechtigheid op aarde komen en zo krijgt het rijk van God stilaan gestalte. Dat was de idee van Jezus.
Het is verrassend wat Lucas met dit verhaal doet. Alle Bijbeldeskundigen zijn het er over eens dat het begin en einde van deze pericope door hem zijn geschreven. Lucas verbindt het doen van gerechtigheid met het dringend bidden tot God. De link tussen de twee invalshoeken is de vasthoudendheid van de vrouw. Net als de man die midden in de nacht zijn vriend lastig valt, omdat hij onverwacht bezoek heeft, bidt deze weduwe aanhoudend om gehoord te worden. Het verhaal krijgt daarmee nog meer diepgang, want voor Lucas horen de twee aspecten samen: bidden roept inzet op en omgekeerd vraagt inzet dat men kan terugkeren in zijn diepste centrum. Sterker nog: haal je de twee uit elkaar dan verliezen beide hun diepe, Bijbelse betekenis. Bidden of mediteren kan een diepe rust en vrede bewerken, maar tegelijk drijft het ons naar buiten naar een wereld die onverlost en onvrij wacht op een bevrijdend gebaar. Ik heb de indruk dat men in allerlei meditatiemethodes die zo kwistig in de media worden rondgestrooid dit vergeet. Ook het andere is belangrijk: wie zich inzet voor recht en gerechtigheid heeft nood aan een vluchtheuvel, aan een plek om terug bij zichzelf te komen en bij de diepere kracht die het gebed kan geven. De twee horen samen: in je gebed keert altijd het vragen en zoeken van mensen terug. Inzet en zorg om de ander is effectief als daarbij een contemplatief moment zit waardoor de ander vrij blijft en er ruimte is voor gesprek. Heel het Lucasevangelie is een zorgvuldige compositie om dit aan te tonen. Lucas vermeldt meer dan de andere evangelisten dat Jezus zich terugtrok om te bidden en hij schrijft enkele mooie gebeden die we dagelijks opzeggen (lofzang van Zacharias, van Maria en van Simeon). En tegelijk schetst hij het scherpst hoe Jezus bewogen is om wat met mensen aan de rand van de samenleving gebeurt.
De tekst is een oproep aan ieder van ons om in diezelfde spanning te gaan staan en mee te bouwen aan de komst van Gods rijk op aarde.
Groot dankgebed 157 Ik zal er zijn
Na de communie 890 Lofzang van Zacharias (Gezegend de God van Israel)
